Vorige week had ik het met vriend S. over de oorzaak van de Coronapandemie. We waren het helemaal niet eens en op een gegeven moment hoorde ik mezelf zeggen: “Daar kan ik niet in meegaan hoor, IK GELOOF dat…" Ik geloof? Hoezo geloof? En geloof in wat precies? Mijn eigen woordkeus zette me aan het denken. Want echt, Corona lijkt wel een soort van nieuwe religie te zijn geworden, met Covid-19 als een grillige oppergod die zich niet laat kennen en aanleiding is voor een eindeloze stroom van turbulente theologische debatten.
Covid-19 kent believers en non-believers, discipelen en sceptici, heilige boontjes en blasfemisten. De leefregels van de nieuwe godsdienst kunnen op talloze manieren worden uitgelegd en toegepast, waarbij rekkelijken en preciezen, creationisten en evolutionisten elkaar nog net niet naar het leven staan. Want natuurlijk heeft iedere denominatie zo haar eigen opvattingen en gevoeligheden en daar kan vaker niet dan wel aan getornd worden. Wat ik wil zeggen is dit: de uitwisseling over Corona gaat gebukt onder een veel voorkomende religieuze kwaal, namelijk het fenomeen dat GELOOF omslaat in ZEKER WETEN.
Een paar dagen na het gesprek met S. viel het me in dat de eerste twee punten uit The Work van Byron Katie wel eens heel goed van pas kunnen komen om die kwaal te bestrijden. Byron Katie heeft een methode ontwikkeld om aan de hand van vier vragen je eigen oordelen, aannames en veronderstellingen te onderzoeken. Die methode noemt ze The Work. Ik ben geen fan of zo van deze spirituele bestsellergoeroe, maar hanteer het vrolijke motto ‘onderzoek alles en behoud het goede’.
Daarom de eerste twee vragen van Katie’s methode, in dit geval bedoeld om patstellingen in Corona-debatten te doorbreken:
1) Is het waar wat ik denk?
2) Kan ik absoluut zeker weten dat het waar is?
Je snapt het al, de uitkomst is in zo’n beetje alle gevallen: nee, ik kan dit niet zeker weten. Omdat ik geen expert ben, omdat ik net als ieder ander de wijsheid niet in pacht heb en omdat openstaan voor andere mogelijkheden sowieso niet verkeerd is. Goed voor de sfeer op FB en in de rest van de wereld!
Wat mijn eigen Corona-geloof betreft, ik geloof, nee, ik ga er vanuit dat de verstoring van ecologische systemen door de dominante aanwezigheid van mensen de belangrijkste oorzaak is voor een virusuitbraak als deze. Een artikel van Sanne Bloemink in De Groene Amsterdammer van 8 april 2020 is daarin doorslaggevend geweest. Maar, niet veel later las ik een paar serieuze artikelen, onder andere in The Washington Post, waarin wordt betoogd dat het niet ondenkbaar is dat Covid-19 per ongeluk uit een laboratorium in Wuhan is ontsnapt.
Dus, is het waar wat ik geloof? Mwa. Kan ik zéker weten dat het waar is? Nou, nee! Moraal van het verhaal: als we behalve met de anderhalve-meter-samenleving ook moeten dealen met de ongemakken van het postwaarheidstijdperk - en dat moeten we - dan kunnen we er maar beter mee stoppen om de waarheid te claimen.
Mei 2020